|
De zonnewijzer
bij het
Veltmanshuis in Sint-Martens-Voeren
Deze
zonnewijzer werd onthuld door Vlaams minister Johan Sauwens als inzet
van Open Monumentendag op 10 september 2000.
Een
maand later hadden de gemeenteraadsverkiezingen
plaats waarbij in Voeren de
Vlaamsgezinde partij 'Voerbelangen', mede dankzij de stemmen van
Nederlandse Euroburgers, voor het eerst de meerderheid
haalde op de Luiksgezinde partij 'Retour à Liège'.
Willy
Leenders hield bij de onthulling deze toespraak:
In 1836 verordende
de Belgische minister van binnenlandse zaken Graaf
de Theux de Meylandt, een Limburger, dat een aantal steden en gemeenten
een meridiaanlijn, een middagzonnewijzer moesten hebben.
Vandaag
onthulde de Vlaamse
minister van binnenlandse aangelegenheden, ook een Limburger, een
zonnewijzer voor Voeren.
Deze
zonnewijzer zit vol met
symbolen, én omdat het een zonnewijzer is én door
het specifieke van zijn ontwerp.
Er
was al een zonnewijzer in
Voeren, in de commanderie van
Sint-Pieters-Voeren. Die staat echter verkeerd gericht. Hij staat naar
het zuiden, gericht op Luik.
Deze
zonnewijzer staat juist. De
stijl, dat schuine voorvlak, is zoals
het hoort naar het noorden gericht. Dat is daar waar de Nederlandse
Euroburgers vandaan komen.
De
stijl staat schuin,
evenwijdig met de aardas. Hij vormt een hoek met
het grondvlak gelijk aan de breedtegraad van Voeren. Dat is 51 graden.
51, in de gemeenteraad is dat de helft plus 1.
In
het vlak is er een
lichtspleet zodat het uur niet door schaduw maar
door licht aangeduid wordt en dat uur is de ware plaatselijke tijd,
ooit wellicht het uur van de waarheid.
Ons
uurwerk loopt daar altijd op
voor, verschillend van dag tot dag,
vandaag hier in Voeren 1 uur en 34 minuten. In de rest van Vlaanderen
is dat verschil altijd groter. De zon komt immers eerst in Voeren op en
staat hier het eerst hoog aan de hemel of anders gezegd: van alle
Vlamingen zijn de Voerenaars het eerst wakker en als het in Voeren 12
uur is, is het in
Brussel 5 voor 12.
Een
eigenaardigheid van deze
zonnewijzer is het bolletje bovenaan in de
lichtspleet. Dat zorgt op 11 juli, feest van de Vlaamse Gemeenschap,
elk jaar voor een mini-zonsver-
duistering: de
plaats van het bolletje
is zo berekend dat zijn schaduw op 11 juli van 's morgens tot 's avonds
over het midden van de uurschaal schuift.
Op
zonnewijzers komen vaak
spreuken voor. Zij zeggen iets over de tijd,
soms moraliserend, soms filosofisch, soms ook, zoals op deze
zonnewijzer, met een knipoog.
"Tempus reditum non concedit" staat er, "De tijd laat geen terugkeer
toe" of, voor wie faciliteiten behoeft: "Le temps ne permet pas de
retour".
Onderaan
staat het logo van de
Marnixring, de Vlaamse serviceclub die de
realisatie van de zonnewijzer mogelijk maakte; het staat er heel
discreet zoals de Marnixring
is, hier in Voeren.
De
zonnewijzer is in de sokkel
verankerd in de bodem van Voeren: de
silexstenen waartussen her en der de fossielen zitten van
zeeëgels
en belemnieten. Miljoenen jaren oud zijn zij. Voor hen geldt ook dat de
tijd geen terugkeer duldt.
Mijnheer
de minister, als
ontwerper maar vooral als Marnixringer en
vriend van Voeren ben ik er fier op dat u deze zonnewijzer wilde
onthullen, hier in Voeren waar Vlaanderen
het hoogst en het smalst is maar waar Vlaanderen ook het mooist is.
|