Zonnewijzers geven meestal de ware plaatselijke tijd of zonnetijd aan. In Nederland en Vlaanderen loopt de officiële tijd voor op de zonnetijd. (Het is een wijdverbreide misvatting dat dit in de zomer 2 uur zou zijn. Het is altijd minder en van dag tot dag en van plaats tot plaats verschillend.)
Daarvoor zijn drie oorzaken:
1.
Onze officiële tijd is afgestemd op de zonnetijd van de 15e oostelijke lengtegraad. Die ligt ongeveer op de grens tussen Duitsland en Polen, en op de Etna in Sicilië.
Als de zon er het hoogst staat is het daar 12 uur. Alle uurwerken in West-Europa, behalve in Engeland, Ierland, Portugal en IJsland, wijzen dan volgens een afspraak 12 uur aan.
De aarde moet echter nog een tijdje verder draaien voordat de zon in Limburg het hoogst staat en het er echt 12 uur is (ware plaatselijke tijd of zonnetijd): namelijk 4 minuten per lengtegraad die we meer verwijderd zijn van de 15e oostelijke lengtegraad.
Hasselt (5°20' oosterlengte) ligt 15° - 5°20' = 9°40' of 9,7° verwijderd van de 15e oostelijke lengtegraad. Het duurt dus 9,7 x 4 minuten = 38,8 minuten voordat de zon er het hoogst staat.
2.
Doordat de aardas schuin staat en doordat de aarde in een elliptische en geen cirkelvormige baan rond de zon draait, is er een correctie nodig die tijdsvereffening heet. Zij varieert van dag tot dag, in de lente en de zomer tussen +6 en -6 minuten, in de herfst en de winter tussen +14 en -16 minuten (zie grafiek).
3.
Als de zomertijd geldt komen daar nog 60 minuten bij.
Een voorbeeld:
Hoeveel loopt op 1 juli ons uurwerk in Hasselt voor op de ware plaatselijke tijd zoals die op een zonnewijzer is af te lezen?
38,8 (oorzaak 1) + 3,6 (oorzaak 2) + 60 (oorzaak 3) = 102,4 minuten (1u42)
Al deze berekeningen zijn overbodig als je de handige methode gebruikt uit het 'wijzerweetje'
'In één klik: het verschil tussen kloktijd en zonnetijd'.
